Sprinkler Söndürme Sistemleri

Sprinkler Söndürme Sistemleri
Yangın söndürme işlemleri içerisinde en eski ve en sık kullanılan sistem sprinkler söndürme sistemleridir. Yangını başlıca ısı, oksijen ve yanıcı malzeme oluşturur. Yangının söndürülebilmesi için bu üç etkenden birinin ortadan kaldırılması gerekir.
En hızlı yapılacak işlemlerden biri ortam ısısının düşürülmesidir. Yani, ısı etkeninin ortadan kaldırılması. Sulu söndürme sistemi olan sprinkler söndürme sistemi ortamı hızlı bir şekilde soğutur ve yangını söndürür. Sulu sprinkler sistem, yangın söndürme sistemleri içerisinde en etkili ve güvenilir yöntemdir. Bu nedenle güvenilir ve tecrübeli bir firma tarafından üretilip kurulması gerekmektedir.
Projelendirme, tasarım, danışmanlık, uygulama, süpervizörlük ve kontratlı bakım işlemleri Gri Çİzgi tecrübeli personeli tarafından yapılıp, sprinkler sistemlerinin tüm elemanları Amerika ve Avrupa’dan ithal edilmektedir. Yağmurlama sistemi için tüm sistem elemanları FM, UL, VdS, LPCB gibi uluslararası onaya sahiptir.

Sprinkler Söndürme Sistemleri, uygulama yapılacak sahanın teknik açıdan uyumuna ve maliyet optimizasyonuna göre aşağıda belirtilen 5 gruba ayrılmaktadır;

ISLAK BORULU SPRİNKLER SÖNDÜRME SİSTEMLERİ
Islak borulu sprinkler sistemleri en yaygın sprinkler sistemidir. Islak borulu sprinkler sistemi, sistemdeki suyun sprinkler borularının içinde basınçlı olarak sürekli tutulduğu sistemdir. Bir sprinkler başlığı etkinleştiğinde borudaki su hemen alevin üzerine boşaltılır.

Islak borulu yangın söndürme sisteminin avantajları:

–Sistemin sadeliği ve güvenilirliği – Islak borulu sprinkler sistemleri en az sayıda elemana sahiptir ve bu nedenle arızalanacak eleman sayısı diğer sistemlere göre daha azdır. Bu özellik sprinkler sisteminin güvenilirliğini arttır. Çünkü olası bir yangın gelişene kadar ıslak borulu sprinkler sistemi, uzun yıllar arıza vermeden dayanabilir. Sprinkler sistemi bakımlarının istenen sıklıkta gerçekleştirilemeyeceği tesislerde bu özellik büyük önem kazanır.
–Kurulum ve bakım maliyetinin düşük olması – Genel sadelikleri sayesinde ıslak borulu sprinkler sistemleri kısa montaj süresi ve düşük maliyetle kurulabilir. Diğer sistem tiplerine kıyasla genellikle daha az servis süresi gerektirir. Bu tasarruflar, bakım bütçelerini düşük tutmak isteyen firmalar için önem arzediyor.
–Bakım ve tamir kolaylığı – Islak borulu sprinkler sistemlerinde arılanan elemanları değişimi nispeten daha kolaydır. Sistemdeki suyun boşaltılmasını takiben tüm sistem elemanlarında kolaylıkla bakım ve değişiklik gibi işlemler yapılabilir. İşlemin ardından sistem tekrardan basınçlandırılarak test edilir. Arıza tespiti ve özel kontrol ekipmanı gibi ekstra işlemlerden kaçınılması yine zaman ve maliyet tasarrufu sağlar.
–Bir yangından sonra tekrardan kurulumunun kolaylığı – Islak borulu sprinkler sistemlerinin yangın sonrasında tekrardan aktifleştirilmesi daha kolaydır. Çoğu durumda, patlamış sprinkler başlıkları değiştirilip borulara su verilerek sistem aktif hale getirilir. Ön tepkimeli sprinkler sistemleri ve kuru borulu sprinkler sistemleri kontrol ekipmanını yenilemek gibi ekstra durumlar ile karşı karşıya kalınabilir.

Islak borulu yangın söndürme sisteminin dezavantajları:
-Islak borulu sistemler soğuk ortamlar için uygun değildir. Suyun donma ihtimalinin olduğu ortamlarda borular içerisindeki suyun donma riski vardır. Su donduğu takdirde sistem çalışmaz ayrıca sistemin elemanları zarar görebilir.
-Boruların ciddi darbelere maruz kaldığı durumlarda sistemden su sızıntısı görülebilir.

KURU BORULU SPRİNKLER SİSTEMLERİ
Kuru borulu sprinkler sistemlerinde borular su yerine basınçlı hava veya basınçlı azot ile doldurulur. Bu hava, kuru alarm vanasını kapalı konumda tutar. Sıcak alanda bulunan kuru alarm vanası, yangın anında bir veya daha çok sprinkler aktifleşene kadar sistemdeki suyu boruların içine göndermez. Yangın anında borulardaki hava dışarı çıkar ve kuru alarm vanası serbest kalır. Serbest kalan basınçlı su, sprinkler ulaşarak yangın bölgesine dökülür.
Kuru borulu yangın söndürme sistemlerinin avantajları:
-Kuru borulu sprinkler sistemleri, suyun donma ihtimalinin olduğu alanlarda otomatik koruma sağlar. Isıtılmayan alanlar, otopark alanları, tavan arası boş alanlar, depo sundurma ve yükleme sahaları gibi yerler kuru boru tesisatının yaygın kullanıldığı alanların başında gelir.
-Islak borulu sistemlere göre kuru borulu sistemlerin bir avantajı da boruların fiziksel darbeler sonucunda su sızdırmamasıdır.
Kuru borulu yangın söndürme sistemlerinin dezavantajları:
-Sistemin nispeten daha karmaşık olması – Kuru boru sistemleri ek kontrol ekipmanları ve hava basıncı tedarik bileşenleri gerektirir. Doğru ve uygun bakım bir bakım ister.
-Nispeten daha yüksek kurulum ve bakım maliyetleri – Eklenen karmaşıklık, genel kuru boru kurulum maliyetini etkiler. Bu karmaşıklık ayrıca, öncelikle ek hizmet işçilik maliyetleri nedeniyle bakım harcamalarını da arttırmaktadır.
-Düşük tasarım esnekliği – NFPA 13 standartlarına göre bir kuru boru sprinkler sisteminin hacmi maksimum 750 galon olmalıdır. Bu sınırlamalar mülk sahibinin sistemi ihtiyaç halinde büyütüp sisteme eklemeler yapmasını etkileyebilir.
– Yangına müdahale süresi – Bir sprinklerin aktifleştiği andan itibaren suyun yangın yerine boşaltılması 60 saniyeye kadar uzun sürebilir.
– Korozyon potansiyeli – Sistemin çalışması bittiğinde borular tamamen boşaltılmalı ve kurutulmalıdır. Aksi halde sistemde kalan su borunun aşınmasına ve korozyona uğramasına neden olabilir. Bu durumu engellemek için korozyon önleyici sistemler geliştirilmiştir.
Isıtılmamış bina alanları ve derin dondurucu odaları hariç, kuru boru sistemleri ıslak boru sistemlerine kıyasla önemli bir avantaj sunmaz.

DELUGE (BASKIN) SPRİNKLER SİSTEMİ
Deluge (baskın) sprinkler sistemleri, ön tepkili (pre-action) sprinkler sistemine benzemekle birlikte sprinkler başlıklarının açık olması ve borularda basınçlı hava bulunmamasıyla ondan ayrılır. Deluge (baskın) sistemler, ısı ve duman algılama sisteminin deluge (baskın) alarm vanasını açıp sisteme basınçlı su gönderttiği sistemlerdir. Algılama sistemi, sprinkler başlıklarıyla aynı alana kurulur. Algılama sistemi aktifleştiğinde basınçlı su tüm sprinkler başlıklarına hareket eder. Deluge (baskın) sprinkler sistemleri; elektrik santralleri, uçak hangarları, kimyasal depolama alanları veya kimyasal madde üretim tesisleri gibi yüksek tehlikeli alanlarda tercih edilir. Yangının yayılmasını önlemek için yüksek hızlı söndürme sistemlerinin gerekli olduğu yerlerde kurulur.

Deluge (baskın) sprinkler sistemlerinin geleneksel sprinkler sistemlerinden en büyük farkı, sistemdeki tüm nozüllerin açık olmasıdır. Bu özelliği sebebiyle genellikle suyun, büyük bir alana uygulanmasını gerektiren büyük bir yangın çıkma potansiyeli taşıyan tehlikeli endüstriyel yapılara kurulur. Düşük parlama noktasına sahip yanıcı sıvılar içeren birden fazla yanıcı maddenin depolandığı yerler, yağ ekstrasyon işlem alanları, büyük uçak hangarları gibi tehlikeli yerlerde deluge (baskın) sprinkler sistemi veya köpüklü söndürme sistemleri tercih edilir.

ÖN TEPKİLİ (PRE-ACTION) SPRİNKLER SİSTEMLERİ

Ön tepkili (pre-action) sprinkler sistemleri, kuru borulu sprinkler sisteminin bir çeşididir. Kuru sistemden farkı suyun borulara dolmasını engelleyen ön tepkimeli alarm vanası, otomatik bir algılama sisteminin devreye girmesiyle suyu boşaltır. Sprinklerin aktifleşmesi ile borulara su dolmaz.
Söndürme işlemi iki aşamada gerçekleşir. İlk olarak algılama sistemi yangını algılar ve daha sonra ön tepkili alarm vanasını açar. Basınçlı su borulara dolar. İkinci olarak her bir sprinkler başlığı suyun yangın mahaline boşalması için aktifleşir.

Ön tepkili (pre-action) yangın söndürme sistemlerinin avantajları:
– Sistemin iki aşamada aktifleşmesi – İki aşamalı aktifleşme özelliği, ön tepkili (pre-action) sprinkler sistemlerinin gereksiz yere boşalmasını önler. Bu özelliği sayesinde arşiv kasaları, müzeler, nadir eserler kütüphaneleri, sanat eserlerinin depolandığı yerler, bilgi işlem gibi önemli yerlerde bu sistem kurulur.

Ön tepkili (pre-action) yangın söndürme sistemlerinin dezavantajları:
– Nispeten daha yüksek kurulum ve bakım maliyetleri – Algılama bileşenleri gibi ek ekipman gereksinimleri sebebiyle hem bakımı hem kurulumu diğer sistemlere göre nispeten daha maliyetlidir.

RAF ARASI (DEPO TİP) SPRİNKLER SİSTEMLERİ
Depolarda her türlü malzeme bulunabildiğinden yanıcı sıvılar, kağıt, açıkta kalan plastikler gibi malzemeler, yangını kısa bir sürede çok tehlikeli boyutlara taşıyabilir. Raf arası (depo tip) sprinkler sistemleri depolardaki rafların korunması için özel olarak tasarlanmıştır.
Raf arası sprinkler sistemleri, yangın spesifik ve küçük bir bölgede iken henüz büyümeden müdahale etmeyi sağlar. Aksi halde alandaki sistemi aktifleştirecek ısıya ulaşmak için gerek süre çok fazla olacaktır. Çünkü depo alanları yüksek tavana sahip büyük alanlardır ve söndürmeyi gerektirebilecek malzeme miktarı çok fazla ve çeşitlidir.
Raf arası sprinkler sistemleri muhtemel tehlike alanlarına yakın olan sprinkler oranını arttırır. Böylelikle yangın henüz büyümeden sistemin ilgili kısmı aktifleşerek yangına müdahale eder. Raf arası sprinkler sistemleri; depolar, antrepolar, büyük mağazalar, lojistik merkezler gibi alanlarda tercih edilir.
Gri Çİzgi, tecrübeli mühendislik kadrosu danışmanlığında yapılacak ön saha keşfi sonuçlarına göre, montaj yapılacak tesisin uygulanabilirlik ve maliyet optimizasyonu göz önünde bulundurup endüstriyel yangın söndürme yapılacak tesise en uygun sistemi seçer.
Endüstriyel yangın söndürme sistemleri; Gri Çizgi deneyimli mühendislik kadroları tarafından projelendirilmekte ve yine Gri Çizgi saha ekibi tarafından ilgili sahalara, uluslararası standartlara bağlı olmak koşuluyla monte edilmektedir.
Tüm sulu yangın söndürme sistemleri için, sistem tasarımlarında NFPA13 ve TS EN 12845 standartları baz alınmakta, bakım safhası için ise NFPA25 (NFPA Test And Maintenance, Inspection) standartları gözetilmektedir.